De verbindende magie van samen zingen

Voor de tweede maal organiseert Koor&Stem, met steun van de Stad Brugge, Inclusiezingen tot morgenvroeg! Iedereen die graag zingt is welkom op dit hartverwarmende samenzangconcert. De deelnemende partijen zijn er helemaal klaar voor en zinderen van ongeduld en goesting om op zondag 9 november het beste van zichtzelf te geven in het Concertgebouw Brugge. De onvermoeibare Elke Poppe en Sebastiaan van Steenberge vertellen hoe dit geweldige initiatief tot stand kwam en aansluitend laten we nog enkele zangers aan het woord.

Elke Poppe studeerde sociale verpleegkunde in Leuven en volgde koordirectie aan de Stedelijke Kunstacademie van Waregem. Ze is parochieassistente in Assebroek en sinds de jaren ’90 zet ze zich in voor sociaal-artistieke projecten waarin muziek mensen verbindt en welzijn bevordert. Ze richtte in 1999 het Gentse solidariteitskoor Karibu op, later volgde het vrouwenkoor Amaryllis. Om haar ene passie, muziek, te combineren met de andere, sociaal werk, startte ze in 2018 met het inclusiekoor Cantare con Amore en in 2022 met Cantare Continua, een koor waar mensen met dementie en hun mantelzorgers samen zingen.

Sebastiaan van Steenberge is al 25 jaar Kapelmeester van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Deze functie combineert hij met zijn opdracht als leraar muziek op het prestigieuze Onze-Lieve-Vrouwe college. Hij is ook een veelgevraagd componist. In zijn spaarzame vrije tijd is hij uitgegroeid tot een zeer gewaardeerde sommelier en wijnkenner. 

img-20241209-wa0001.jpg

Inclusiekoren

Elke: ‘In mijn beide koren heerst een specifieke sfeer. In Cantare con Amore zingen mensen met of zonder een beperking samen. Onze voornaamste bedoeling is samen plezier maken, door samen te zingen. Iedereen is welkom. Jong of oud, ervaren of beginner, met of zonder beperking. Cantare Continua heeft ongeveer twintig leden en verenigt mensen met dementie, hun mantelzorgers en vrijwilligers rond één krachtig middel: muziek! Hoewel beide inclusiekoren, er zijn kleine verschillen in hoe we de zangers voorbereiden op repetities en concerten.’

Compositieopdracht

Sebastiaan: ‘Ook voor mij is deze manier van samenwerken niet nieuw. Enkele jaren geleden componeerde ik al een werk voor de eerste editie van dit project.
Ik vind het echt een hele eer aan deze projecten te mogen meewerken. Ik heb enorm veel respect voor wat Elke met al haar kunde en enthousiasme telkens weer gedaan krijgt. Als je zo’n compositieopdracht krijgt, is het in het begin wat zoeken. Ik vond het belangrijk de lat bewust niet te laag te leggen. Je kan en mag deze zangers niet onderschatten. Natuurlijk zijn er enkele compositorische trucs om een muziekstuk voor inclusiekoren geschikt te maken: afwisselende passages met voor- en nazang, bijvoorbeeld. Herhaling is nog een aspect, net zoals het creëren van mogelijkheden tot beweging. Eenstemmige melodieën combineren met vierstemmige strofes, …’

Samenzang met publiek

Elke: ‘Het is fantastisch om met Sebastiaan samen te werken. Hij krijgt carte blanche omdat hij ondertussen weet wat we verwachten en graag hebben. Zo houdt hij rekening met de toonhoogte en de mogelijkheid het publiek te betrekken met samenzang.'

Sebastiaan: ‘Omdat alles van buiten gezongen wordt, zijn geheugensteuntjes en bepaalde herkenbare klanken of woorden die als houvast kunnen dienen, belangrijk. Vrijheid in uitvoering is nog zo’n aandachtspunt. Niet al te strakke tempi, niet al te rigide tekstplaatsing. Eigenlijk beschouw ik de partituur als een soort work in progress, dat op vraag van Elke nog aangepast kan worden of gewoon tijdens het repetitieproces organisch verandert. Het is zo’n boeiende manier van werken.’
 

Elke: ‘Het blijft een aangename uitdaging voor de koren. Ook voor mezelf. Ik dirigeer ook nog andere koren en het is telkens even aanpassen. Zo werk ik veel met tekens omdat de zangers dit vaak beter begrijpen. Ze zingen alles van buiten. Visuele ankerpunten die ik aangeef met mijn handen of mijn mimiek helpen hen me beter te kunnen volgen. Als ik fout ben, voel je dat meteen. Het vraagt enorm veel concentratie.’

Onverwachte situaties

Sebastiaan: ‘Het is grappig om zien dat sommige zangers dan zelf ook die gebaren tijdens het zingen maken. Ze weten heel goed wat er komt. Elke heeft een erg nauw contact met de uitvoerders tijdens het concert. Het is heel intens. Je moet weten dat mijn werk, Around the world, twintig minuten duurt en verschillende muzikale sferen uitbeeldt.’

Elke: ‘Het is ook belangrijk open te staan voor impulsieve gebeurtenissen of onverwachte acties. Soms staat er een zanger naast me die mee wil dirigeren. Iedereen mag overal en altijd zichzelf zijn. Op deze situaties inspelen is ook een deel van het optreden. Iedereen heeft een buddy of een mantelzorger die goed gebrieft is en op bepaalde zaken kan anticiperen. Maar ik hou er wel van dat er iets onverwachts gebeurt.’
 

Naast het opdrachtwerk Around the world van Sebastiaan van Steenberge wordt er nog een samenzang met het publiek georganiseerd waarbij gekende liederen gezongen zullen worden zoals Houden van, La Ballade des gens heureux en Ik hou van u.

Zingen is zijn uit Brugge, het Kortrijks Vocaal Ensemble, haMuze uit Hamme en het bovenbouwkoor van de Middelbare Steinerschool Brugge zingen mee in dit project. Het geheel wordt begeleid door een instrumentaal ensemble voorbereid door Dirk Vermeir. Elke Poppe staat in voor de algemene leiding.