Wat is de essentie van ‘zingen’? Een interessante vraag met een genuanceerd antwoord. Voor de ene is dat de stem als muziekinstrument gebruiken, voor de andere is dat zijn innerlijke ‘ik’ uiten op een podium, voor nog iemand anders is het een hobby om samen te beoefenen met letterlijk en figuurlijk ‘gelijkgestemden’. In dit artikel kom je meer te weten over twee organisaties die leuke initiatieven organiseren om mensen al zingend samen te brengen.
Als je dieper zoekt naar de beweegredenen waarom mensen zichzelf al zingend willen blootgeven – want dat is toch wat zingen is – dan vinden we de essentie toch vaak in uiting willen geven aan emoties. Mensen aan het zingen brengen is met andere woorden hen een manier aanbieden om met hun emoties op een creatieve manier aan de slag te gaan. En wie anders dan Koor&Stem kan je een extra zetje geven om met zingen te beginnen. Daarom vragen ze met de campagne Start to Sing, die loopt van 21 tot 29 september 2024, extra aandacht voor de vele organisaties in Vlaanderen die op een of andere manier actief bezig zijn met zingen.
www.start-to-sing.be
Avansa en WISPER
Twee van die organisaties die reeds langer leuke initiatieven organiseren om mensen al zingend samen te brengen zijn Avansa en WISPER met respectievelijk Start to Sing en Samen Zingen (coachen Bart Merlevede en Liesbeth Verbeek) en Buurtkoren (coach Indra Boone). We brengen twee coaches en vormingswerker bij Avansa Limburg, Annelies Braeken, samen voor een gesprek. Het eerste wat opvalt is dat de coaches elkaar en elkaars werk goed kennen en enorm respecteren. Beiden zijn immers ook actief als muziektherapeut en muzikant.
Indra Boone: ‘Ik ben opgegroeid in een muzikaal gezin en ben al sinds mijn 24ste gitaar- en zangcoach bij WISPER. De klemtoon bij al mijn werk ligt bij het intuïtief benaderen van muziek waarbij het gevoel belangrijker is dan de ratio’. ‘Ik ben ook al jaren actief als coach bij diverse instanties’, zegt Bart Merlevede. ‘Ik beschouw samen zingen als een prétherapeutische handeling, ja misschien soms zonder enig muzikaal doel. Het zich goed voelen in verbondenheid met elkaar via het zingen om dan met een fijn gevoel terug naar huis te gaan, daarop is mijn werk voornamelijk gericht’.
Zingen is broodnodig
En meteen is er een tweede opvallende constante in het hoe en waarom van hun werk als zangcoach vermeld. Het is ook iets wat Annelies Braeken graag benadrukt als de reden waarom workshops en initiatieven rond laagdrempelig samen zingen zo belangrijk en zelfs broodnodig zijn: ‘Eén van onze beleidsthema’s is ‘gelukkig zijn’. Het mentaal welzijn van mensen is heel belangrijk en onder allerhande verplichtingen komt dat mentale welzijn vaak onder druk te staan. Iedereen kent af en toe wel eens een tegenslag of komt in een moeilijke situatie terecht. Er is in onze maatschappij weinig plaats voor kwetsbaarheid. Dat willen wij proberen verhelpen door laagdrempelige workshops aan te bieden waarin mensen op een alternatieve manier op zoek kunnen gaan naar zingeving. Mensen de mogelijkheid bieden om, zonder enige voorkennis of vereiste muzikale opleiding en/of stemkwaliteit, via het zingen elkaar en zichzelf te vinden is waardevol. Zingen is een universele emotionele taal en dat merken we.’
Bart Merlevede: ‘Een bijkomende reden waarom mensen bij ons terechtkomen om te zingen is de lage graad van engagement en dat heeft niets met inzet te maken! Bij koren is het meestal zo dat er per week een vaste repetitieavond is waarbij de aanwezigheid gewenst is. Vaak wordt er ook naar concerten toegewerkt wat op zich extra engagement vraagt. Kortere reeksen van drie of vijf avonden kunnen mensen beter behappen.’
Indra begeleidt voor Wisper een Buurtkoor in Gent
Bij de ‘Buurtkoren’ komen mensen soms maar 1 keer aansluiten. Ze stappen binnen, zingen mee en gaan met een goed gevoel terug verder.
Indra Boone: ‘Ik pas mijn repertoire ook wel aan aan dat fenomeen. Ik wissel werkjes die snel een mooi resultaat bieden af met iets ‘moeilijker’ werk om alle mensen zoveel mogelijk plezier te laten beleven: zij die maar één keer komen en degenen die meerdere sessies meezingen.’
Indra begeleidt een Buurtkoor in Gent. Buurtkoren zijn samenzanggroepen van WISPER waar iedereen gratis welkom is en waar ‘enthousiasme’ de enige vereiste is om mee te mogen doen. ‘Mensen komen samen op bepaalde momenten en je weet niet op voorhand met wie je gaat werken. Naargelang de samenstelling van het moment zingen we één-, twee- of soms wel vijfstemmig. Vaak ben ik verrast van het potentieel en tast ik als experiment de grenzen af. Je voelt het als coach snel aan als er limieten bereikt worden en dan zet ik een stap terug. Alles gebeurt intuïtief en op het moment. We zingen modern repertoire van bijvoorbeeld The Beatles, maar ook wereldmuziek of zelfs Franse middeleeuwse liederen. Er mogen ook suggesties vanuit de groep komen. We passen ons in de mate van het mogelijke heel graag aan. De variatie in de muziekkeuze is even belangrijk als de variatie tussen de stemmen, de niveaus, de achtergronden, … Zo bekom je een bijzonder divers resultaat waar iedereen zich goed bij voelt. Soms repeteren we met de vensters open en komen voorbijgangers spontaan binnen met de vraag of ze mogen blijven om te luisteren. Heerlijk vind ik dat! Het is immers een extra motivatie voor de deelnemers.’
Workshops Start to Sing door Avansa
De workshops ‘Start to Sing’ worden georganiseerd door Avansa en o.a. begeleid door Bart. Meestal bestaat een workshop uit drie sessies die ’s avonds plaatsvinden. Hiervoor schrijven mensen in en betalen een deelnameprijs.
Bart: ‘Ook bij ons houden we drempel bewust zo laag mogelijk. Sommige mensen komen omdat ze het leuk vinden ‘eens te kunnen zingen’, anderen omdat ze mensen willen ontmoeten of nieuwe mensen willen leren kennen. We merken dat eenzaamheid in steden toch wel een probleem is en wij bieden daarvoor een klein deel van de oplossing. Je ziet en voelt de mensen openbloeien! Het zich verbonden voelen met elkaar door de muziek is zo belangrijk! Ook wij passen ons aan aan de mogelijkheden van de groep. We zingen allerlei genres uit alle hoeken van de wereld.
Meestal zing ik voor, de groep herhaalt eenstemmig. En dan ontstaat er iets magisch: mensen leren letterlijk hun stem kennen en voelen zich geroepen om bijvoorbeeld bas te zingen. Meerstemmigheid lukt maar vergt wat meer voorbereidingswerk. En ook in deze workshops wisselen we gekend materiaal af met iets veeleisender nieuw werk. Maar de deelnemers zetten graag hun tanden in een moeilijker werk. Blues, soms zelfs Schubert of een Afrikaans lied. Niets is ons vreemd. Muziek verbindt op een totaal andere manier dan andere activiteiten. Via taal communiceren mensen met een andere moedertaal via een filter en dat zorgt voor remmingen. Muziek schakelt alles uit en zorgt voor een samenhorigheidsgevoel.’
Hoewel het geen reguliere koren zijn, merkt Annelies toch op dat mensen na een of ander zinginitiatief toch op zoek gaan naar een koor of vocaal ensemble in de buurt. Op die manier ontstaat er een heel interessante wisselwerking. Het is daarom ook fantastisch dat Koor&Stem met deze campagne aandacht besteedt aan mensen die willen starten met zingen: ‘Wij werken ook vaak samen met Liesbeth Verbeek. Zij is voor Koor&Stem geen onbekende. Ze wordt via de koren die lid zijn van de organisatie gevraagd voor koorcoaching. Liesbeth is sopraan, logopediste en stemtherapeut en weet als geen ander wat werkt in groepen met een grote diversiteit op verschillende gebieden. Ze stelde een boekje samen waaruit ze haar repertoire put, afgestemd op de groep die voor haar staat. Vaak begeleidt ze zichzelf op de piano.’
In onze cultuur is muziek een statisch gegeven. In andere culturen is muziek in het algemeen en zingen in het bijzonder onderdeel van het dagelijks leven, van de dagdagelijkse routine. Initiatieven als Buurtkoren van WISPER en Start to Sing van Avansa proberen mensen met of zonder zangervaring of zonder enig onderscheid samen te brengen om samen al zingend te musiceren, te verbinden met elkaar en zichzelf als persoon te verrijken.
Mooier kan een missie niet zijn.
