Ze zijn laagdrempelig en hartverwarmend. Hun muzikale motor draait op belangeloze inzet, op vriendschap en puur zangplezier. Het zingen werkt er verbindend en versterkend, en de meeste zangers komen er uit dezelfde straat of van net iets verder. Drie bezielers van buurtkoren in en rond Gent, Antwerpen en Leuven vertellen over hun engagement.
DE PARTIBUREN
Zeven jaar geleden maakten enkele ouders aan een schoolpoort in Sint-Amandsberg elkaar warm om samen te gaan zingen. De muziekleraar van de school nam de handschoen op en organiseerde voor de ouders wekelijks een gezellig samenzangmoment. Niet veel later zongen De Partiburen al op het schoolfeest. Van een ouderkoor groeiden ze uit tot een buurtkoor.
Zingende kampvuurgitarist
Na de corona-lockdowns nam Pierre Vandenbossche, die ook kinderen op dezelfde school heeft, het koor over. Hij noemt zich liever geen koorleider, maar eerder ‘een zingende kampvuurgitarist’. ‘We treden nog altijd op in de school of in het nabije Rozebroekenpark’, vertelt hij enthousiast. ‘Maar we zijn ook steeds meer buiten Sint-Amandsberg aanwezig, al blijft de insteek toch om aan de wijk verbonden te blijven. We repeteren in de leraarskamer van de school, of we komen samen bij mij thuis rond de vuurkorf. Bij mooi weer zingen we ook wel eens buiten in het park.’
‘We tellen gemiddeld 12 tot 15 zangers, hoofdzakelijk zijn dat mensen tussen 35 en 45 jaar met jonge kinderen’, gaat Pierre verder. ‘Ondertussen is het een vriendengroep geworden. Ieder jaar op de startdag barbecueën we en daarbij wordt uiteraard ook gezongen. Geregeld beslissen we spontaan om samen ergens naartoe te gaan.’
Ook al noemen ze zich De Partiburen, van partituren lezen is geen sprake. ‘Ik werk op het gehoor en met opnames’, legt Pierre Vandenbossche uit. ‘Het idee is altijd geweest dat iedereen welkom is en dat men geen noten moet kunnen lezen. Ik kies een deel van het repertoire, maar er komen ook voorstellen vanuit de groep. We zingen doorgaans muziek die de laatste 25 jaar te horen was op Radio 1 of op Studio Brussel. Ik let er alleen op dat de voorstellen ‘verkoorbaar’ zijn. We begeleiden enkel met cajon, met wat kleine percussie en mijn gitaar. Voor klassieke popnummers zijn de strofes vaak 1-stemmig en de refreinen 2- of 3-stemmig.’
We werken ook met gastdirigenten
‘We werken ook met gastdirigenten, die telkens voor enkele maanden geëngageerd worden. Wim Claeys komt bijvoorbeeld zijn eigen Gentse volksrepertoire met ons inoefenen, Peter Boone doet muziek uit de sixties en seventies, of Aike Roodenburg van Papillon brengt wereldmuziek mee. Dat zorgt voor een goede afwisseling en vibe, maar ook voor een stijgend niveau. Zo werden we laatst tijdens een optreden opgemerkt door iemand van de organisatie van de Gentse Feesten die ons op het luisterplein op 21 juli programmeerde met Wim Claeys. Toch willen we erover waken dat het voor iedereen behapbaar en leuk blijft. Daarom zingen we om de twee weken met de gastdirigent en de tussenliggende week werk ik met hen aan onze eigen playlist. Dat zorgt voor een ankerpunt, dat vertrouwen en houvast biedt, want niet iedereen heeft zin om zich voortdurend in andere muzikale avonturen te storten. Een deel van onze playlist werd nu voor een volgende productie als leidraad voor een nieuw sprookje gebruikt. Dat werd geschreven door een koorlid die ook vertelster is en verhalen schrijft. Daar hebben we eind juni mee opgetreden op het Copacabanafestival. We beginnen ook in de wijk dus wel bekend te worden.’
GROEN KWARTIER ZINGT
Op naar Antwerpen dan. Bob De Pooter adverteert online voor Groen Kwartier Zingt met een duidelijke boodschap: ‘Elke laatste zondag van de maand zingen we samen. Waarom? Gewoon omdat het keiplezant is om samen te zingen. Denk aan Antwerpen zingt maar dan heel kleinschalig. Een buurthuis vol. Je moet geen nachtegaal zijn of noten kunnen lezen.’
Het Groen Kwartier bevindt zich ten noordwesten van het treinstation Berchem. Koor&Stem is er enkele jaren geleden ook neergestreken. ‘Een paar jaar geleden stond hier een pand leeg’, vertelt Bob De Pooter. ‘Enkele mensen in de wijk namen het initiatief om er een buurthuis op te richten en ik ben mee op die kar gesprongen. Het was de bedoeling om met Gasthuis28 meer verbinding in de wijk Groen Kwartier en de omliggende straten te realiseren. Er zijn hier wel wat cafés, maar zo’n buurthuis is toch nog wat anders. Er zijn lezingen, concerten, buurtmaaltijden, een schaakclub, yoga, en activiteiten voor kinderen en jongeren. Voor 95 procent zit dat altijd vol. Het programma staat online en er wordt ook een krantje, Het Kwartiertje, op 1200 exemplaren gedrukt en verspreid in de wijk.’
‘Ik had in de beginperiode al het idee dat samen zingen een uitstekend middel voor meer verbinding zou zijn’, gaat Bob De Pooter verder. ‘Zo zijn we elke laatste zondagochtend van de maand een uurtje beginnen zingen. Daar komen ondertussen telkens 25 tot 30 mensen op af. Ze vinden het aangenaam om mee te kunnen doen. Het fijne is dat er verschillende leeftijdscategorieën meedoen: van midden in de twintig tot eind in de zeventig. Die zangers beginnen elkaar na verloop van tijd ook wel wat te kennen.’
Bob leidt in Wilrijk Solidariteitskoor Frappant, een groot koor met orkest. Bij het Groen Kwartier Zingt neemt hij een heel andere rol op zich. ‘Ik bedenk telkens een thema’, legt Bob uit: ‘de liefde rond Valentijn in februari, liedjes uit Classics top 1000 van radio 1 in april of in mei de lente. Rond dat thema zoek ik telkens een tiental liedjes waarvan ik veronderstel dat ze zich in het collectief geheugen genesteld hebben. Ik zoek er opnames met ondertiteling van op youtube. We zingen van kleinkunst tot rock, van smartlap tot musical, van chanson tot pop, we gaan geen genre uit de weg. Marva, Will Tura, Shocking Blue of de Stones. Ik leid de songs kort in en dan zingen we die meteen allemaal samen vanop het scherm. Daarom voel ik me hier ook geen koordirigent: we zingen niet in en we letten niet op ademhaling of op intonatie. We hernemen ook geen moeilijkere passages. Gewoon eenstemmig meezingen met youtube en samen genieten, dat is het concept. We hebben niet de ambitie om ergens op een podium te gaan staan.’
‘Na een uurtje zingen, blijft er nog wat volk hangen om te aperitieven. En als ze vertrekken hoor ik vaak heel positieve reacties: ‘Ik ben weer een heel andere mens’, of ‘Het vroeg wat moeite om naar hier te komen, maar ik ben weer helemaal herleefd.’ Het is heerlijk om dat soort uitspraken op te vangen.’
PARCOEUR
In het Michotte Park in Kessel-Lo wordt jaarlijks een buurtfeest georganiseerd. Zeventien jaar geleden, toen het organisatiecomité klaar was met alles opruimen, trakteerde het zichzelf op pizza en ze amuseerden zich nog wat met gezellig samen te zingen. Daar ontstond het idee om samenzangavonden te organiseren voor mensen uit de buurt. Eerst kwam er een reeks van vijf avonden in het voorjaar en vijf in het najaar. Later werd er elke donderdagavond gezongen en werden er heel wat muzikale watertjes doorzwommen.
Wekelijks zijn er ongeveer zestien zangers aanwezig. Leen Van Nuland is de drijvende en dirigerende kracht achter dit enthousiaste buurtkoor. Leen heeft lang als vormingswerker gewerkt en heeft ook een passie voor samen zingen. Ondertussen volgde ze cursussen en workshops, onder meer bij Koor&Stem. Ze had dus bij de start van Parcoeur al een basisrepertoire aan wereldliederen om ideeën uit te putten. ‘We zingen meerstemmig a capella in diverse talen’, legt ze uit. ‘Ook uit Ars Musica of het repertoire van de Steinerscholen haal ik wel eens muziek. We werken met mensen die heel graag zingen, maar geen koorervaring hebben. Ik schat dat twee derde geen noten kan lezen. Ik werk dus op de repetities met voor- en nazang.’ Parcoeur heeft al een tijd onderdak gevonden in het ontmoetingscentrum van de parochie. ‘Nieuwe mensen in de buurt die weten dat er gezongen wordt, komen mee zingen’, vertelt Leen Van Nuland. ‘Het is voor hen een mooie kans om mensen van de buurt te leren kennen. De mensen die in het koor zingen, zijn ook erg betrokken op de buurt en nemen er vaak ook andere initiatieven.’
Deze buurt is zeer dynamisch
‘Deze buurt is zeer dynamisch’, gaat Leen Van Nuland verder. ‘Onlangs vierden we nog 50 jaar Michotte Park. Het is destijds dankzij inspanningen van buurtbewoners onder leiding van een vastberaden vrouw gered van bouwprojecten die de stad eerder al had toegezegd. We hebben die mevrouw bij die gelegenheid gevierd. Er zijn hier verschillende schooltjes, jeugdbewegingen, speelstraten, en een buurtcomité dat initiatieven neemt. Er kwamen recent ook meer en meer jongere gezinnen wonen, al zijn de meeste zangers bij Parcoeur vijftigers en zestigers. Parcoeur treedt er af en toe op. Dat kan op de nieuwjaarsreceptie zijn, bij een activiteit in het park, of in een ouderlingentehuis bij iemand van de buurt. Maar ook bij de opening van het cultureel jaar in de Leuvense Schouwburg of in het kader van Leuven beKOORt waren we al te horen.’
Zo dragen buurtkoren elk op hun unieke manier bij aan het sociale weefsel van een wijk. Telkens opent de kracht van zingen harten en geesten en brengt ze mensen dichter bij elkaar. Soms laat ze ook verlangens naar andere muzikale horizonten ontstaan die toegelaten en opgezocht kunnen worden. Al zingend ligt de wereld om de hoek!
