Rondinella of de meerwaarde van een academiekoor

In oktober 2020 gaf dirigent Rudy Van der Cruyssen na meer dan 20 jaar het dirigeerstokje bij Rondinella door aan Kristof Allaert. Tegelijkertijd stopte hij ook als directeur van de Knokse Open Academie voor Kunsten, de MAAK, om opnieuw fulltime te gaan werken in het Brusselse muziekconservatorium. We hadden een gesprek met beide dirigenten over hun visie op het academiekoor. 

'Omdat ik als oud-directeur niet te aanwezig wilde blijven, heb ik besloten om de nieuwe directeur ook met een andere dirigent voor Rondinella te laten starten', opent Rudy Van der Cruyssen. 'Nu wil ik even afstand nemen. Zo zal ik binnenkort opnieuw het perspectief kunnen zien. Misschien kriebelt het over enkele maanden om de koorwereld opnieuw binnen te stappen.'

Rondinella bestaat uit leerlingen van de Knokse academie van 8 tot 18 jaar die graag zingen. 'Mijn visie is altijd geweest: A choir is a self-cleaning river', zegt Rudy. 'Bij de instromers uit het eerste jaar zaten altijd wel wat ‘brommers’, maar als je iedereen die er zin in heeft laat meezingen, heb je uiteindelijk alleen maar winnaars. De eerste vijf weken werkte ik met de starters apart waarna ze in de grote groep terechtkwamen. De kleinsten worden er getriggerd door wat de groten al kunnen en de groten tonen de kleinsten hoe het werkt. Daarom hebben we nooit een apart kinderkoor opgericht.' 

Het repertoire voor die ruime leeftijdsgroep is altijd erg gevarieerd geweest. 'Ik ging op zoek naar een kwaliteitsvol repertoire', vertelt Rudy. 'Dat hoefde niet altijd klassiek te zijn. Het ging van muziek van Pergolesi over Peter Benoit, Joseph Ryelandt of John Rutter tot uitstekende hedendaagse Scandinavische componisten.'

De kleinsten worden er getriggerd door wat de groten al kunnen en de groten tonen de kleinsten hoe het werkt.

Disconnect to connect 

Vanaf het tweede jaar volgt iedere Rondinella-zanger naast instrumentonderricht ook zangles. En zo steunt de academie op een sterke vocale poot in Knokke-Heist. 'Toen ik directeur werd hadden we al een heel sterke vocale traditie, onder meer dankzij mijn voorganger Jacques Maertens', beaamt Rudy. 'Ik heb die traditie verdergezet en de relatief kleine academie met 700 leerlingen muziek, woord en dans heeft nu drie zangleerkrachten klassiek. Daarnaast zitten er nog zanglessen pop-rock-jazz en musical in het aanbod. We zijn altijd breed georiënteerd geweest. Om iedereen binnen die diverse stijlen vleugels te geven, moet er ook overal vakmanschap aanwezig zijn. Het is cruciaal om de juiste leerkracht op de juiste plaats te krijgen.'

Hoe verschillend zijn de jonge zangers in vergelijking met die van 20 jaar geleden? De hectische wereld waarin ze leven heeft volgens de oud-dirigent een impact op de stem. 'Om zich te doen gelden in een wereld waar zoveel tegelijk gebeurt en alles zo geëxciteerd is, leven ze ook in een roepcultuur. Daardoor kunnen veel kinderen haast niet meer gewoon praten. Stemhygiëne is dus een hot item geworden. Toch zit er zeker niet minder muzikale kwaliteit bij de jongeren vandaag. Uiteraard dringen invloeden uit de veranderende maatschappij ook een koor binnen. Zo hebben we tijdens repetities geworsteld met de smartphones. Ik heb toen een prachtige, artisanaal gemaakte, opbergkist laten komen waar die apparaatjes in weggestopt worden. Onder het motto disconnect to connect heb ik hen proberen te overtuigen dat het leven nog wat anders kan zijn dan altijd bereikbaar en ingelogd zijn of het nastreven van materiële zaken. Daar heb ik van de jongeren en van de ouders ontzettend veel reacties op gekregen. Uiteraard heb ik niets tegen nieuwe ontwikkelingen, maar je moet ook durven om je eigenheid en identiteit te bewaren. Daarom is Rondinella zoveel meer dan zingen. Het is jongeren opvoeden, hen verrassen, boeien en samen plezier maken.'

Onder het motto disconnect to connect heb ik hen proberen te overtuigen dat het leven nog wat anders kan zijn dan altijd bereikbaar en ingelogd zijn of het nastreven van materiële zaken.

Niemand moet Rudy Van der Cruyssen nog overtuigen dat zingen in een koor, naast de vocale en muzikale ontwikkeling die je er doormaakt, ook ontzettend waardevol is voor de vorming van jonge mensen. 'Je leert er wat samenwerken, respect tonen of volhouden betekent. Ook daarom was het heerlijk om met die jonge mensen, en samen met een vaste pianist en assistent, een onvergetelijk verhaal te mogen schrijven. Ik hoop dat vele academies de kans grijpen om goede koren te vormen. Het zou sowieso een belangrijke input voor het koorleven in Vlaanderen zijn. Zeker in deze onzekere Covid-tijden zou dat zeer welkom zijn.'

Kristof Allaert 

Bij Rondinella is het nu aan Kristof Allaert, die meer dan vijftien jaar geleden in de academie van Knokke-Heist neerstreek als pianoleraar en al gauw als begeleider en repetitor bij het koor betrokken werd. 'Hij kent het DNA van de groep door en door en toont er een heel warm engagement voor', besluit Rudy. 'Ik voel een enorme passie bij hem om Rondinella nog beter te maken.'

'Onder meer door de kansen die Rudy me geboden heeft, ben ik in het koorleven gerold', vertelt Kristof Allaert. 'Zijn grote verdienste is dat hij er altijd een hechte groep van heeft gemaakt, een groep die aan zijn lippen hing en die hij tot heel mooie muzikale prestaties kon brengen. Ik heb van Rudy geleerd dat je veel moet investeren in het creëren van een sterke cohesie. En dat de sociale aspecten een belangrijke hefboom zijn om muzikale uitdagingen aan te gaan. Ik besef bovendien maar al te goed dat het een luxe is om te mogen werken met koorleden die ook individuele zangles volgen en die twee keer per week komen repeteren.'

Differentiatie 

Tegelijk voelt Kristof Allaert heel goed aan dat die luxesituatie geen hangmat mag zijn en dat het zijn plicht is om alert te blijven. 'Als je een koor met een lange traditie en een groot prestige overneemt, betekent stilstand eigenlijk al achteruitgang', verwoordt hij het. 'En een van de dingen waar ik wil op inzetten, is het ontwikkelen van meer zelfstandigheid van jongs af aan bij de individuele zangers. Het is natuurlijk wel leuk dat de oudere zangers de jongsten meeslepen tijdens de repetities en dat er aanstekelijke pianobegeleidingen zijn die het zangcomfort verhogen. Toch mag het zingen in een koor soms ook meer zijn dan het meesurfen op de golven. Hoe meer verantwoordelijkheid de individuele zanger neemt, hoe beter het koor als geheel wordt. Daarom zou je tijdens partiële repetities niet zomaar de stemgroepen apart hun partij kunnen aanleren, maar zou je met gemixte groepjes kunnen werken. Daar leer je hen dan onder meer bewust meerstemmig zingen. Die aanpak zal ook tot meer a-capellarepertoire leiden. Op het pedagogische vlak beschouw ik dat als één van mijn grootste uitdagingen.'

'Daarbij aansluitend zou het ook nuttig zijn als er een individueel vervolgtraject per zanger opgesteld kan worden, in samenspraak met de zangleerkracht', gaat Kristof Allaert verder. 'Omdat al onze koorzangers ook zangles volgen is de link tussen zangles en koor heel belangrijk. Staat iemand op dezelfde manier te zingen in de zangles als in het koor? Om daarin bij te sturen zou het goed zijn als zangleerkrachten hun leerlingen ook tijdens koorrepetities komen observeren.'

Nog een derde aspect wordt door de Corona-maatregelen aangereikt. 'Omdat we nu met groepen van maximaal 14 zangers repeteren, differentiëren we op basis van leeftijd', legt Kristof Allaert uit. 'Ik wil het gemeenschappelijke repertoire waar Rondinella voor staat, zeker niet opgeven. Toch is het interessant om te onderzoeken wat we kunnen bereiken met een groep -12-jarigen, en met een groep 13-16-jarigen, met een repertoire dat meer leeftijdsgebonden is. Misschien kunnen we af en toe dan ook eens iets met de kleinsten apart doen.'

'Toch blijft de essentie van Rondinella dat de jongeren met plezier komen zingen', besluit Kristof Allaert. 'Het moet een hechte groep zijn waarin ieder met zijn eigen talenten samen één groot verhaal kan schrijven, zoals Rudy dat de voorbije jaren deed. Ik zal al tevreden zijn als ik daarbovenop een paar persoonlijke accenten kan leggen.'

 

Tom Eelen